آموزش انجام زایمان اورژانسی

زن ممکن است به‌طور غيرمنتظره در زمان و مکانى که نمى‌توان ترتيب زايمان را داد دچار دردهاى زايمان شود.اين نکته مهم را به‌خاطر داشته باشيد که به دنيا آوردن نوزاد يک فرآيند طبيعى است، و اکثريت زايمان‌ها باعث به‌خطر افتادن جان مادر يا بچه نمى‌شود. در اکثر موارد وقت کافى براى رساندن مادر به بيمارستان يا خبر کردن يک پزشک يا قابله يا ماما وجود دارد. اما با وجود اين خوب است بدانيد که قبل از رسيدن کمک چه کارهائى را بايد انجام دهيد و چه کارهائى را نبايد انجام دهيد.در يک زايمان عادى اول سر بچه بيرون مى‌آيد. اما در بعضى از موارد نادر وضعيت نوزاد در رحم معکوس مى‌شود. معمولاً به اين حالت تولد واژگونه مى‌گويند و اين حالت نياز به مراقبت اضطرارى پزشکى دارد.هيچ‌وقت کوشش نکنيد که زايمان را به‌نحوى به تأخير بى‌اندازيد. اجازه بدهيد که به دنيا آمدن نوزاد تا مرحله‌اى که سر بيرون بيايد سير طبيعى خود را طى کند.

مرحله اول

اولين نشانهٔ آغاز دردهاى زايمان اين است که مادر در قسمت پائين پشت خود احساس درد مى‌کند. مشاهدهٔ مادهٔ لزج (موکوس) آغشته به خون نشانهٔ اين است که دهانهٔ رحم نرم و باز شده و مايع از آن جارى شده است. در اين مرحله رحم هر ۱۰ تا ۲۰ دقيقه يک‌بار منقبض مى‌شود و اين انقباض‌ها سبب مى‌شوند دهانهٔ رحم و کانال تولد (راه عبور نوزاد) گشاد شود.اين مرحله ممکن است ۱۵ تا ۱۶ ساعت، براى زايمان اول و حدود ۱۰ ساعت براى زايمان‌هاى بعدى طول بکشد. و شما به اندازه کافى فرصت داريد که آمبولانس خبر کنيد و مادر را با توجه به رعايت موارد ايمنى به بيمارستان انتقال دهيد.نزديکى‌هاى پايان مرحلهٔ اول، انقباض‌ها (که شبيه گرفتگى ماهيچه) هستند بيشتر و دردناکتر مى‌شوند. روان شدن مايع نشان‌دهندهٔ آن است که کيسهٔ محتوى مايع جنيني، که نوزاد در آن آرميده پاره شده. نيم ليتر مايع يا بيشتر ممکن است در يک حملهٔ ناگهانى جارى شود، اگرچه گاهى اوقات چکه‌هاى مداوم هم مشاهده مى‌شود. اين امر نشان‌دهندهٔ آن است که نوزاد در راه است، مرحلهٔ دوم آغاز شده و مادر به کمک نياز دارد.

 -وضعيت آرنج - زانو:گاهى اوقات (خيلى به‌ندرت) پس از پاره شدن کيسهٔ آب، بند ناف وارد کانال تولد مى‌شود. اگر چنين اتفاقى افتاد، مادر را در وضعيت آرنج - زانو قرار دهيد تا فشار روى بند ناف کمتر شود. و بلافاصله ترتيب انتقال مادر را به بيمارستان بدهيد.

مرحله دوم

در اين مرحله نوزاد به‌دنيا مى‌آيد. اين مرحله براى زايمان اول حدود يک ساعت و براى زايمان‌هاى دوم به بالا ۳۰ تا ۴۵ دقيقه طول مى‌کشد. هميشه به‌خاطر داشته باشيد که پس از بروز اولين نشانهٔ دردهاى زايمان تا به‌دنيا آمدن نوزاد به اندازهٔ کافى وقت هست، بنابراين دستپاچه نشويد و سروصدا به راه نيندازيد.مادر را حرکت ندهيد. آرام باشيد و يک نفر را دنبال آمبولانس بفرستيد. به او يادآورى کنيد که به مسئول آمبولانس توضيح بدهد که زايمان در چه مرحله‌اى است و نام بيمارستانى که مادر در آن براى زايمان ثبت‌نام کرده و آدرس محل را بگويد (به مبحث تقاضا براى کمک مراجعه شود).زمانى که انقباض‌ها به فاصله دو دقيقه از هم رسيد و به مادر زور نشست و کشيدگى عضله با انقباض‌ها همراه شد بدانيد که مادر به کمک فورى نياز دارد. کار اساسى در اين مرحله اين است که يک اطاق گرم و ساکت براى او فراهم کنيد.- آماده‌سازى محيط براى زايمان:مادر احتمالاً خيلى عصبى و هيجان‌زده خواهد بود. مهم اين است که او به توانائى شما در ادارهٔ وضعيت اطمينان پيدا کند. براى آنکه اين اطمينان را به او بدهيد، با او آرام و با خونسردى صحبت کنيد و وانمود کنيد که همه چيز مثل وقايع روزمرهٔ زندگي، عادى است.از افراد غير لازم بخواهيد که اتاق را ترک کنند، اما با زائو تنها نمانيد از يکى از زنان خويشاوند يا همسايه و پدر نوزاد (اگر مايل باشد) بخواهيد که پيش شما بمانند و کمک کنند.يک تخت يا کاناپه آماده سازيد، مى‌توانيد با پهن کردن يک ورقهٔ پلاستيک (اگر در دسترس است) يا حولهٔ بزرگ يا روزنامه در کف اتاق محيط زايمان را آماده کنيد.اگر اين رويداد در جائى خارج از خانه پيش آمد، مثلاً در اتومبيل يا در يک مکان عمومي، از مردمى که در اطراف شما جمع شده‌اند بخواهيد که پشت به صحنه کنند تا مادر محفوظ بماند.- جلوگيرى از عفونت:اگر در مورد تميزى وسواس نداشته باشيم ممکن است عفونت جان مادر و نوزاد هر دو را به خطر بى‌اندازد. شخصى که سرماخورده، گلوى وى چرک کرد است يا دست‌هاى آن آلوده است نبايد در امر زايمان کمک کند. شما و همکار شما هر دو بايد ماسک بزنيد. اگر ماسک مخصوص در اختيار نداشتيد مى‌توانيد يک دستمال تميز به‌دور دهان خود ببنديد. اگر امکان آن را داشتيد، دست‌ها و زير ناخن‌ها و ساعدهاى خود را به مدت ۴ دقيقه زير آب روان با صابون خوب بشوئيد. آنها را خشک نکنيد و اگر در خلال کار کثيف شدند دوباره به‌همان ترتيب بشوئيد.

مادر را به پشت بخوابانيد و زانوهاى او را بالا بکشيد و سر و شانه‌هاى وى را طورى که راحت باشد، تکيه بدهيد. از او بخواهيد لباس‌هائى را که مزاحم زايمان هستند از تن خود بيرون بياورد. پنبه، پارچه زخم‌بندى يا هر چيز مناسب ديگرى که در اختيار داشتيد زير باسن او بگذاريد تا هم گرما ايجاد کند و هم مواد آلوده به‌خود را جذب کند يک پتو تا کنيد و با آن بالا‌تنهٔ مادر را بپوشانيد و او را گرم نگه داريد.- آماده‌سازى محيط براى نوزاد:اول به‌هر نحو که مى‌توانيد محيط را گرم کنيد. يک گهواره به‌علاوه يک پتو، شال يا حوله که نوزاد را در آن بپيچيد، فراهم سازيد. مى‌توانيد به‌صورت خلق‌الساعه از يک جعبه يا سبد کوچک تميز به‌عنوان گهواره استفاده کنيد.

-آماده‌سازى محيط براى به‌دنيا آمدن نوزاد:يک ظرف پر از آب داغ، يک لگن و يک کيسهٔ پلاستيکى براى انداختن پنبه‌هاى کثيف در آن، فراهم کنيد. قيچى و نخ بخيهٔ استريل را براى بريدن بند ناف آماده کنيد. به مدت ۱۰ دقيقه قيچى را در آب بجوشانيد. اگر نخ بخيه در اختيار نداشتيد، سه تکه نخ ۲۵ سانتى‌مترى را به مدت ۱۰ دقيقه در آب بجوشانيد يا آن را در محلول الکل متيليک به‌مدت ۱۰ دقيق فرو ببريد. علاوه بر اينها، به گاز پانسمان نيز براى پانسمان بند بريدهٔ ناف احتياج داريد.- به‌دنيا آوردن نوزاد:در خلال انقباض‌ها، زائو را تشويق کنيد که زانوهاى خود را بگيرد، سر را به سمت جلو خم کنيد، نفس خود را نگهدارد و با فشار بيرون بدهد و سپس بين انقباض‌ها بى‌آسايد. سرانجام ناحيهٔ بين مقعد و آلت تناسلى متورم خواهد شد و يک برآمدگى نمايان مى‌شود. در حين انقباض سر نوزاد را در مدخل کانال تولد مشاهده خواهيد کرد - که بين انقباض‌ها به عقب برمى‌گردد. اين امر نشان مى‌دهد که تولد قريب‌الوقوع است.با هر انقباض سر نوزاد بيشتر نمايان مى‌شود. به‌محض آنکه سر بيرون آمد آن را بگيريد و نگهداريد، زيرا سر در کانال تولد تحت فشار شديدى قرار داشته و اگر سر بچه را نگه نداريم و اجازه بدهيم ناگهانى ”بيرون بجهد“ اختلاف فشار ناگهاين بين دو محيط ممکن است باعث پاره شدن رگ‌هاى خونى مغز بشود که به آسيب مغز منجر مى‌شود. نبايد سر بچه را بکشيد يا بچرخانيد، فقط نگهداريد.با سرعت هر چه تمام‌تر آزمايش کنيد که آيا بند ناف ( جسم نرم ضخيم ژلاتينى طناب‌مانند) دور گردن نوزاد پيچيده شده است يا خير. اگر پيچيده شده بود، معمولاً مى‌شود آن را با ملايمت از دور گردن آزاد نمود. نبايد آن را بکشيد.اگر کيسهٔ آب که جنين در آن آرميده است قبل از تولد نوزاد پاره شده باشد، ممکن است وقتى سر نوزاد بيرون بيايد روى صورت او يک پردهٔ نازک (غشا) مشاهده شود. بايستى بلافاصله آن را پاره کنيد تا مايع درون آن خارج شود و موجب خفگى نوزاد نشود.- روش به‌دنيا آوردن نوزاد:۱. يک بالشتک تميز يا پنبه زير زائو روى سوراخ مقعد قرار دهيد. اگر زائو مدفوع کرد آن را با پنبه يا بالشتک از جلو به سمت عقب تميز کنيد ولى مواضب باشيد تا با کانال تولد تماس پيدا نکند و کانال تولد کثيف نشود.نبايد انگشتان خود را داخل کانال تولد فرو کنيد.۲. با ملايمت سر بچه را به محض آنکه بيرون آمد ثابت و بى‌حرکت نگهداريد تا مانع از بيرون جهيدن آن بشويد.اگر روى صورت بچه پردهٔ نازک وجود دارد آن را با انگشت خود پاره کنيد تا باعث خفگى نشود.وضعيت بند ناف را چک کنيد. اگر دور گردن نوزاد پيچيده بود آن را با ملايمت از دور گردن

آزاد کنيد

 

 

 

 

 

 

۳. هنگامى که عريض‌ترين قسمت سر نوزاد از کانال تولد بيرون آمد، از مادر بخواهيد که دهان خود را باز کند و نفس نفس بزند و هم‌چنان سر بچه را نگهداريد.

۴. زمانى که نوزاد به دنيا آمد، دهان او را تميز کنيد و او را روى شکم مادر بگذاريد (به مبحث مراقبت از نوزاد تولد يافته مراجعه شود).

 

 

 

 نبايد به‌هيچ عنوان بند ناف را بکشيد. در اين مرحله لازم نيست که بند ناف را ببريد.در نگهداشتن نوزاد دقت کنيد چون در اين زمان خيلى لغزنده است. او را به پشت بخوابانيد به‌طورى که سر پائين‌تر از بدن باشد. مطمئن شويد که مادر و نوزاد پوشيده و گرم باشند.- مراقبت از نوزاد تازه تولد يافته:به محض آنکه نوزاد از کانال تولد بيرون آمد، دهان او را باز کنيد و با يک پنبه خون يا مايع را از دهان او پاک کنيد. در اين موقع ممکن است نوزاد گريه کند و اين امکان را براى شما به‌وجود مى‌آورد که دهان او را بيشتر تميز کنيد. بچه را در يک چيز گرم و نرم بپيچيد. سر نوزاد را پائين بگيريد تا مادهٔ لزج يا آب دهان بتواند از دهان و بينى بيرون بريزد و مراقب باشيد که راه تنفس تميز نگهداشته شود.

مى‌توانيد بگذاريد که نوزاد سينهٔ مادر را (در صورتى‌که مادر مايل است) مک بزند.- نوزادى که نفس نمى‌کشد:گاهى اوقات نوزاد گريه نمى‌کند و اگر اين امر به دليل عدم تنفس نوزاد باشد، احتمالاً مانعى بر سر راه تنفس او قرار گرفته. اين مانع معمولاً مادهٔ لزج است و بايستى بلافاصله آن را تميز کرد.۱. با دقت راه نفس نوزاد يعنى بينى و دهان را تميز کنيد.نبايد به پشت نوزاد بزنيد.۲. اگر نوزاد واکنش نشان نداد، کاملاً شل شد، و صورت او کبود يا سفيد شد بلافاصله روش نجات زندگى را شروع کنيد.

مرحله سوم

در هر زمانى بين ۱۰ تا ۳۰ دقيقه پس از تولد نوزاد، جفت بايد از رحم مادر خارج شود. نزديک به خارج شدن جفت، مادر يک انقباض ملايم احساس مى‌کند. مادر را تشويق کنيد که نفس خود را نگه دارد و زور بزند تا جفت خارج شود. اگر مادر بخوابد و زانوهاى خود را خم و از هم دور نگه دارد، خارج شدن جفت براى او آسانتر خواهد بود.نبايد جفت يا بند ناف را به‌هنگام خارج شدن بگيريد بکشيد.لازم نيست که جفت را از بند ناف جدا کنيد حتماً آن را بدون آنکه آسيبى ببيند دست نخورده داخل يک کيسهٔ پلاستيکى نگهداريد چون هنگامى‌که مادر را به بيمارستان مى‌بريد در آنجا آن را از جهت کامل بودن مورد آزمايش قرار خواهند داد. حتى اگر تکه کوچکى از آن درون مادر بماند مى‌تواند دردسر ايجاد کند.هنگامى‌که جفت خارج شد، مادر را تميز کنيد و يک نوار بهداشتى يا حولهٔ تميز روى واژن مادر بگذاريد. تا آنجا که ممکن است وسيلهٔ راحتى او را فراهم کنيد و او را تشويق کنيد به اينکه استراحت کند. مقدار کمى خونريزى طبيعى است خونريزى شديد معمولاً به‌ندرت اتفاق مى‌افتد، اما اگر اتفاق افتاد، سعى کنيد خونسرد باشيد و منتظر رسيدن آمبولانس شويد.با ملايمت شکم مادر (درست زير ناف) را ماساژ بدهيد تا رحم براى انقباض تحريک شود. رحم به‌ەنگام منقبض شدن سفت مى‌شود اما به ماساژ خود ادامه بدهيد تا امداد سر برسد.- تولد واژگونه:اين حالت زمانى رخ مى‌دهد که وضعيت نوزاد در رحم معکوس شود. اين يک حالت عادى نيست و به اين جهت نياز به مراقبت‌هاى فورى پزشکى دارد.

 

 

 

 -رمان:۱. مادر را روى بستر بخوابانيد، به ترتيبى که باسن او روى لبهٔ تشک و پاهاى وى در طرفين قرار گيرد. دو جعبهٔ کوچک يا آجر زير پاهاى وى قرار دهيد.۲. به محض آنکه بچه نمايان شد او را بگيريد و نگهداريد، بدن نوزاد را در حالى‌که هنوز سر او بيرون نيامده، گرم نگهداريد تا بر اثر سرماى محيط خارج تنفس او تحريک نشود.۳. بگذاريد به هنگام خروج از کانال تولد، نوزاد آويزان بماند. اگر پس از بيرون آمدن شانه‌ها بيش از سه دقيقه گذشت و سر بيرون نيامد، پاهاى نوزاد را بگيريد و بالا بياوريد تا دهان و بينى او آزاد بماند.۴. مادهٔ لزج را از دهان و بينى نوزاد پاک کنيد تا راه تنفس او باز شود.۵. صبر کنيد تا بقيه سر نوزاد نيز بيرون بيايد، تولد خيلى سريع نوزاد ممکن است باعث صدمه به مغز او بشود، بنابراين وقتى دهان و بينى او آزاد شد، نيازى نيست که بقيهٔ زايمان را به‌نحوى تسريع کنيد.- با بند ناف چه بايد کرد:در بيشتر موارد اگر بند ناف، تا رساندن مادر و نوزاد به بيمارستان هم‌چنان به مادر متصل بماند، اشکالى ايجاد نمى‌کند. اما اگر بند ناف خيلى کوتاه باشد يا رساندن مادر و نوزاد به بيمارستان طول بکشد، لازم است که بند ناف بريده شود. صبر کنيد تا: جفت خارج شود، تپش بند ناف بايستد؛ يا حداقل ده دقيقه از تولد بگذرد.۱. با استفاده از دو نخ بخيه استريل يا دو تکه نخ معمولى ضد عفونى شده که از قبل آماده کرده‌ايد، بند ناف را در دو محل محکم ببنديد و گره بزنيد: يکى ۱۵ سانتى‌متر و ديگرى ۲۰ سانتى‌متر فراتر از شکم نوزاد. اگر نخ بخيه اول که به شکم نوزاد نزديک است خيلى محکم گره زده نشود، ممکن است به هنگام بريدن ناف، نوزاد آن‌قدر خونريزى کند که منجر به مرگ وى شود.

۲. بند ناف را با استفاده از قيچى استريل در محل ميان دو گره ببريد.

۳. محل بريدگى را با استفاده از باند پانسمان استريل، پانسمان کنيد

 

 

 نبايد پودر يا مواد ضدعفونى ديگر (از هر نوع که باشد) روى بريدگى بند ناف بزنيد.۴. ده دقيقه پس از بريدن، بند ناف را بررسى کنيد تا مطمئن شويد که خونريزى نمى‌کند. با نخ بخيه سوم دور بند ناف را در فاصلهٔ ۱۰ سانتى‌مترى شکم نوزاد محکم گره بزنيد.۵. با يک باند استريل ديگر مجدداً محل بريدگى را پانسمان کنيد و با بستن يک دستمال تاشدهٔ تميز به دور شکم نوزاد پانسمان را سر جاى خود محکم کنيد.

اگر باند استريل در اختيار نداريد، هيچ چيز دور شکم بچه نبنديد.

 

 

اگر ناگزير شديد بند ناف را قبل از خارج شدن جفت ببريد، سر بند نافى که به جفت متصل است را نيز با يک باند استريل پانسمان کنيد.هميشه جفت را طورى نگهداريد که بعداً بتوان آن را آزمايش کرد